Wielki słownik ortograficzny
Słownik języka polskiego
Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego
Porady językowe
Pytanie: Szanowni Państwo!
Wielokrotnie spotykam w odpowiedziach o wymowie użycie [ł] dla wskazania niezgłoskotwórczego [u] (V1 – [fał 1], feng shui - [fank szłej]). Jest dość znaczna ilość użytkowników języka polskiego, zwłaszcza na wschodzie, która w dalszym ciągu używa twardego [ł]. Do niedawna w szkołach teatralnych właśnie uczono twardego [ł] jako poprawnego scenicznie. Tłumaczenia wymowy tego typu mogą być dla nich mylące. Trudno dzieciom, mówiącym twardo [ł], wytłumaczyć, że spotkane w komiksach [Łał] musi być czytane jako [Uau]. Czyżby nie można było do oznaczenia niezgłoskotwórczego [u] użyć innego znaku i nie krzywdzić użytkowników twardego [ł], które z taką nostalgią wspominają Polacy w Macierzy? Język polski jest używany nie tylko w kraju, więc ignorowanie w słownikach wymowy użytkowników twardego [ł] (historycznie usprawiedliwionego i poprawnego z punktu widzenia języka polskiego!) jest krzywdzące.
Z poważaniem,
Mirosław Szejbak
Szanowny Panie!
Ani nam w głowie postało ignorować czy postponować przedniojęzykowe [ł]. Używamy tego znaku na oznaczenie niezgłoskotwórczego [u] z powodów czysto technicznych: trudno znaleźć w zestawie symboli znak [u] z odwróconym łuczkiem u dołu. Poza tym większość Polaków używa dziś niezgłoskotwórczego [u] w miejscu litery ł. więc oznaczanie tego dźwięku w taki sposób rzadko może być źródłem nieporozumień. Nawet niektóre słowniki polskie w uproszczonym zapisie wymowy używają znaku [ł] w odniesieniu do niesylabicznej półsamogłoski [u].
A wracając do dzieci oglądających komiksy: czy one rzeczywiście oczekują instrukcji, jak czytać wow ?
Witam!
Czy liczba mnoga od preferans to tylko preferanse czy też preferansy ?
Pozdrawiam.
Słowa preferans. podobnie jak nazw innych gier karcianych, normalnie nie używamy w liczbie mnogiej. Pytanie: preferanse czy preferansy. odnosi się więc do sfery domysłów. Szukając odpowiedzi, można odwołać się do rzeczowników analogicznych, przede wszystkim do rzeczowników o tym samym zakończeniu.
Większość rzeczowników męskich na -ans ma w liczbie mnogiej zakończenie -anse – bądź to jako jedyne, bądź to jako oboczne do zakończenia -ansy. Wyjątkiem jest szympans. Pod względem znaczenia jednak preferans – starszy brat brydża – ma mniej wspólnego z szympansem niż z pasjansem. romansem czy mezaliansem (wszystkie te słowa łączy aura nostalgii za minioną epoką, a ich desygnaty bardziej są znane dziś z filmów i książek niż z życia). Ponieważ zaś pasjans i romans w liczbie mnogiej mają wyłącznie zakończenie -anse (można to sprawdzić w korpusach polszczyzny, prostując opinie niektórych słowników), a mezalians – obocznie -anse lub -ansy. sądzę, że liczbę mnogą od preferans powinniśmy tworzyć przede wszystkim zakończeniem -anse. choć i formy na -ansy bym nie wykluczał. Trudno zresztą wykluczać coś, czego nie ma, a – jako się rzekło – w liczbie mnogiej preferans w zasadzie nie występuje.
Mirosław Bańko, PWN